iStock / Yarygin
กัญชา เป็นพืชสกุล Cannabis อยู่ในวงศ์ Cannabaceae มี 3 สายพันธุ์ที่พบบ่อย ได้แก่ สายพันธุ์ซาติวา (Cannabis sativa) สายพันธุ์อินดิกา (Cannabis indica) และสายพันธุ์รูเดอราลิส (Cannabis ruderalis) ส่วนคำว่ามาลีฮวนน่า (Marijuana) เป็นคำแสลงที่ใช้ส่วนดอกของต้นกัญชานำมาสูบ
ซาติวา (Cannabis sativa)
เป็นภาษาละติน แปลว่า เพาะปลูก ตั้งโดย คาโรรัส ลินเนียส Carolus Linnæus หรือ Carl Linnaeus) นักพฤกษศาสตร์ชาวสวีเดน โดยจัดวงศ์พืชชนิดนี้ไว้เมื่อปี ค.ศ. 1753 (พ.ศ. 2296) มีแหล่งกำเนิดบริเวณเส้นศูนย์สูตร เช่น โคลัมเบีย เม็กซิโก (ทวีปอเมริกา) ตอนกลางของทวีปแอฟริกา และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
ซาติวามีลำต้นหนา ความสูงเมื่อเติบโตเต็มที่ประมาณ 6 เมตร ใบยาว เรียว สีเขียวอ่อน (เมื่อเทียบกับอินดิกา) ระยะเวลาการเติบโตพร้อมเก็บเกี่ยว 9-16 สัปดาห์ ชอบแดดและ อากาศร้อน ซาติวามีสาร THC (Tetrahydrocannabinol) ที่ออกฤทธิ์กระตุ้นประสาท (Psychoactive) สูงกว่าอินดิกา
อินดิกา (Cannabis indica)
ผู้ค้นพบสายพันธุ์นี้คือ ฌอง-แบ๊บติสท์ ลามาร์ค (Jean-Baptiste Lamarck) ทหารนักชีววิทยา ชาวฝรั่งเศส ผู้ตั้งชื่อและตีพิมพ์ความรู้เรื่องกัญชาสายพันธุ์นี้ในปี ค.ศ. 1785 (พ.ศ. 2328) กัญชาสายพันธุ์อินดิกาได้ชื่อตามแหล่งกำเนิดที่ค้นพบในอินเดียและบริเวณตะวันออกกลาง
อินดิกามีลำต้นพุ่มเตี้ย ความสูงเมื่อเติบโตเต็มที่ประมาณ 180 เซนติเมตร ใบกว้าง สั้น สีเขียวเข้ม (เมื่อเทียบกับซาติวา) กิ่งก้านดกหนา ระยะเวลาการเติบโตพร้อมเก็บเกี่ยว 6-8 สัปดาห์ ชอบที่ร่มและอากาศเย็น อินดิกามีสาร CBD (Cannabidiol) ซึ่งออกฤทธิ์ระงับ ประสาท (Sedative) ทำให้กล้ามเนื้อผ่อนคลาย ลดอาการปวดเรื้อรัง
ไฮบริด (Cannabis Hybrid)
กัญชา Hybrid เป็นการผสมผสานกันระหว่าง Sativa และ Indica โดยผลลัพธ์ความรู้สึกที่ได้จะแตกต่างกันออกไปตามวิธีการเพาะพันธุ์และสายพันธุ์รุ่นพ่อแม่เป็นหลัก
โดยทั่ว ๆ ไปแล้ว สามารถใช้กัญชา Hybrid ที่เด่นไปทาง Indica ได้ โดยผลลัพธ์ของสายพันธุ์ Indica จะเด่นชัดมากกว่า และแน่นอนว่าหากเลือกกัญชา Hybrid ที่เด่นไปทาง Sativa ก็จะได้ผลลัพธ์ของสายพันธุ์ Sativa ที่เด่นชัดกว่า นอกจากนี้ ยังมีสายพันธุ์ Hybrid balanced ซึ่งมีอัตราส่วนของสายพันธุ์ Sativa และ Indica เท่า ๆ กัน ทำให้ได้ผลลัพธ์ผสม ๆ กันระหว่างทั้ง 2 สายพันธุ์
สายพันธุ์ Hybrid เกิดจากความต้องการปรับปรุงผลผลิตและระยะเวลาในการเติบโตของกัญชา รวมทั้งยังทำให้ได้ผลลัพธ์ที่ตรงตามความต้องการของผู้ใช้มากขึ้น แต่ทั้งนี้ การจะปลูกสายพันธุ์ Hybrid ได้ ต้องใช้ความเชี่ยวชาญเป็นอย่างมาก แต่ทั้งนี้ การปลูก Hybrid ก็ทำให้เกิดการทดลองมากมายจนได้สายพันธุ์ที่น่าสนใจ ตัวอย่างเช่น ได้สายพันธุ์ที่ทำให้เคลิบเคลิ้มสุด ๆ และช่วยให้จดจ่อกับงานได้ดี ซึ่งเป็นผลลัพธ์จากฝั่ง Sativa แต่ยังช่วยบรรเทาปวดได้ ซึ่งเป็นผลลัพธ์จากฝั่ง Indica ทั้งนี้ ช่อดอกส่วนใหญ่ที่พบได้ในปัจจุบันจะเป็นสายพันธุ์ Hybrid เสียส่วนใหญ่แล้ว
รูเดอราลิส (Cannabis ruderalis)
ผู้ตีพิมพ์เรื่องราวกัญชาสายพันธุ์นี้คนแรก คือ นักพฤกษศาสตร์ชาวรัสเชีย ดี.อี. จานิสเชสกี้ (D. E. Janischewsky) เมื่อปี ค.ศ. 1924 (พ.ศ. 2467) กัญชาสายพันธุ์รูเดอราลิสมีแหล่ง กำเนิดบริเวณตอนกลางและตะวันออกของทวีปยุโรป
รูเดอราลิส มีลำต้นเตี้ยที่สุดในบรรดา 3 สายพันธุ์ ดูคล้ายวัชพืช ใบกว้างมี 3 แฉก เติบโตเร็ว อยู่ได้ทั้งอากาศร้อนและเย็น ปริมาณสาร THC น้อย (เมื่อเทียบกับสองสายพันธุ์แรก) แต่มี CBD สูง มักนำไปผสมข้ามสายพันธุ์ (hybrid) กับซาติวาและอินดิกา เพื่อให้ได้ คุณสมบัติทางยา
ประโยชน์ของสาร THC และ CBD ในกัญชา
- สาร CBD มีฤทธิ์ช่วยลดการอักเสบ ลดการชักเกร็ง ช่วยให้สงบ ผ่อนคลาย และมีคุณสมบัติยังยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์เนื้องอกหลายชนิดในหลอดทดลอง
- สาร THC มีผลต่อจิต ประสาท ทำให้ผ่อนคลาย นอนหลับ ลดอาการคลื่นไส้ อาเจียน และกระตุ้นให้อยากอาหาร
